قائم (خلیفه عباسی)بیست و ششمین خلیفه ی عباسی، فرزند قادر ملقب به القائم بامراﷲ است که در ذی القعده سال ۳۹۱ متولد شد. او مردی دانشمند و خوش صورت و نیکوسیرت و بااقتدار بود. قادر در سال ۴۱۴ ق پسرش را به جانشینی خود برگزید. قائم که به مدت ۹ سال به همراه پدر در خلافت شرکت داشت، در دادگری و انصاف کوشش فراوانی می‌کرد. وی مردی فاضل و دانشمند بود و اشعاری زیبا می‌سرود. مدت خلافت او چهل و چهار سال و دوازده روز(۴۲۲-۴۶۷ ق) بود. ۱ - آل بویه در زمان خلافت قائم بامراللهدر زمان خلافت قائم در ۴۳۷ ق، «ملک رحیم» واپسین امیرالامرای آل بویه در بغداد به دست طغرل سلجوقی گرفتار و در دِژ تَبَرک زندانی شد و بدین ترتیب نفوذ امرای آل بویه در دربار خلافت به پایان رسید. ۲ - رویدادهای مهم در دوران خلافت قائم بامرالله• رونق دولت عباسیان • انقراض دولت آل بویه • تأسیس دولت سلجوقی • شورش شافعیان • شورش حنبلیان • شورش مردم بغداد به گلایه از ستم و بیداد سپاهیان طغرل • شورش بساسیری ۳ - دربار قائم و سلجوقیانمقارن ورود طغرل به بغداد، اختیار کارها در دربار قایم در دست نوکرانی از غلامان پیشین بهاءالدوله دیلمی، به نام ابوالحارث ارسلان بساسیری بود که سرکرده و فرمانده لشکریان ترک نیز بود و خلیفه در برابر او و یارانش، نیرو و توانی نداشت به ویژه از سال ۴۴۶ ق به بعد که پنهانی با مستنصر فاطمی علیه خلیفه سازش هایی در نهان کرده بود. از این رو، پایان بخشیدن به کار بساسیری و نفوذ وی در بغداد کار آسانی نبود. طغرل به مدت ۱۳ ماه در بغداد ماند و به فرمان خلیفه قایم در روز جمعه، هشت روز مانده به آخر ماه مبارک رمضان سال ۴۴۷ ق/۱۶ دسامبر ۱۰۵۵ م، در بغداد به نام خلیفه خطبه خواند. خلیفه دختر داود، برادر طغرل و خواهر اَلپ اَرسلان را به همسری گرفت، به این ترتیب بین دو خاندان سلجوقی و عباسی پیوند خویشاوندی برقرار شد. ۴ - پایان خلافت قائم بامراللهقایم در سال ۴۵۲ ق پسر خود عبدالله را با لقب المقتدی به جانشینی برگزید. او تا سال ۴۶۷ق زنده بود تا این که در سن ۷۶ سالگی چشم از جهان فروبست. ابوالفتح منصور شیرازی و ابونصر محمد موصعی از کسانی بودند که وزارت این خلیفه را بر عهده داشتند. ۵ - منابع• دانشنامه رشد • لغتنامه دهخدا، ذیل مدخل قائم رده‌های این صفحه : خلفای عباسی
|